5 Soruda Rahim Ağzı Kanseri

Rahim ağzı; rahmin vajinaya açılan kısmıdır. Kadındaki görevi rahmi enfeksiyonlardan korumak, gebelikte doğuma kadar rahim büyüdükçe sımsıkı kapalı kalarak bebeğin içerde kalmasını sağlamaktır, doğum sırasında genişleyerek açılır ve doğuma olanak sağlar.

Rahim ağzı kanseri bu bölgedeki anormal hücre artışıdır. Kadınlarda meme ve barsak kanserlerinden sonra 3. en sık görülen kanser türü olup taraması ve aşısı olmasıyla önlenebilir bir kanserdir.

1. Kimlerde rahim ağzı kanseri daha risklidir?

Rahim ağzı kanserinin %99,7 sinde Human Papilloma virüsü (HPV) pozitif olarak tespit edilmiştir.

Bu virüsün yüzlerce tipi olup özellikle bazı tipleri daha yüksek risk taşır. Bunlardan en bilineni %70 hastada pozitif tespit edilen HPV tip 16 ve 18’dir.

Başta tip 16 ve 11 olmak üzere bazı HPV tipleri de genital bölgede siğillere yol açar.

HPV enfeksiyonu cinsel ilişki sonucu ciltten cilde temas ile bulaşır. Bu nedenle cinsel partner sayısı arttıkça HPV bulaşma riski artar.

Çoğu cinsel aktif kadın HPV ile enfektedir ve çoğunlukla bu enfeksiyon geçicidir. Fakat enfeksiyon uzun süre devam ederse ya da enfeksiyonu kolaylaştıracak bazı faktörler söz konusuysa rahim ağzı kanseri gelişebilir. Bu faktörler düşük sosyoekonomik düzey, sigara kullanımı, kötü beslenme, kötü genital hijyen, bağışıklık sisteminin zayıf olması olarak sayılabilir.

Özellikle ilk cinsel ilişki yaşı küçük olan kadınlar ve çok eşli kadınlar risk altında olmakla birlikte tek eşli kadınlarda da HPV enfeksiyonu görülebilmektedir.

2. Hangi şikayetlerde rahim ağzı kanserinden şüphe edelim?

Adet dışı kanama, 

Cinsel ilişki sırasında kanama ve ağrı,

Menopoz sonrası kanama,

Sulu, pembe, soluk, kötü kokulu ve devamlı olan vajinal akıntı şikayetleri ile bulgu verebilir.

3. Erken tanı mümkün mü?

Tarama yöntemleri olan Servikovajinal smear ve HPV PCR DNA testi ile riskli kadınlar kanser olmadan tespit edilerek tedavi edilebilir.

Gelişmiş ülkelerde rahim ağzı kanser taraması oranı %63 iken, gelişmekte olan ülkelerde bu oran %19 seviyesinde kalmaktadır.

Tarama 21-69 yaş arası bayanlara 3 yılda bir önerilir. Riskli durumlarda tarama sıklaştırılabilir. 

Smear nedir ve nasıl alınır?

Jinekolojik muayene sırasında rutin yapılan bir işlemdir. Adet dönemi dışında herhangi bir dönemde alınabilir. Vajene spekulum dediğimiz alet yerleştirilip vajen ve rahim ağzının gözle değerlendirilmesinin ardından bu iş için üretilmiş yumuşak tek kullanımlık bir fırça rahim ağzına sürülür. Bu sırada oradaki akıntıdan örnek alınır, doku alınmaz o nedenle acı hissedilmez. Sadece birkaç saniye süren ağrısız bir işlemdir. Ardından alınan sürüntü, uygun koşullar sağlanarak patoloji laboratuvarına gönderilir. Patolog tarafından inceleme yapılarak ortalama 3-7 günde sonuç rapor edilir, Böylece rahim ağzı kanseri olup olmadığı ya da ilerde rahim ağzı kanserine dönüşebilecek anormal hücreler olup olmadığının tespiti yapılabilir.

HPV DNA Testi nedir?

Test için yine smearda olduğu gibi vajinal salgılardan örnek alınır. Başta Tip 16 ve 18 olmak üzere yüksek riskli HPV virüsünün tespiti amaçlanır. Maliyeti smeara göre yüksektir.  

4. Kanser aşı ile önlenebilir mi?

Yüksek riskli HPV tiplerine karşı geliştirilmiş bu aşılar ABD, Kanada, Avusturalya, İngiltere başta olmak üzere birçok ülkede rutin aşı programına dahil edilmiştir.

Ülkemizde kullanılan iki tane aşı vardır. Bunlar HPV tip 6, 11, 16, 18’e etkili olan GARDASİL® ve HPV tip 16, 18 etkili olan CERVARİX ®dir.

Rahim ağzı kanserine virüsün yüzlerce tipinden %70 oranında tip 16 ve 18 yol açtığı için bu aşıların koruyuculuğu yaklaşık %70’dir. Tip 6 ve 11’e de etki eden Gardasil genital siğilleri de önler.

Aşı uygulama için temel şart ilk cinsel ilişkiden evvel aşının yapılmış olmasıdır.  9-26 yaş arası kız çocukları aşılanmalıdır.

Aşılar 3 doz olarak yapılır. Etkinliği 10 yıldır ve aşılamaya rağmen düzenli olarak smear alınarak kanser taraması yapılmalıdır. Çünkü bu aşılar %25-30 oranında kanser gelişimini önleyemez

5.Tedavi yöntemleri nelerdir?

Smear da çıkan anormal sonuçlar sınıflanarak tedavi düzenlendiğinde rahim ağzı kanseri gelişmeden tedavi edilmiş olur.

Gerekli durumlarda kolposkopi dediğimiz yöntemle rahim ağzı büyütülerek incelenir ve şüpheli alanlardan biopsiler alınarak ya da rahim ağzının bir kısmının LEEP denilen işlemle çıkarılmasıyla ileri inceleme yapılır. Sonuç normal gelirse anormal hücrelerin tamamı çıkarılmış kabul edilir ve kanser önlenmiş olur, Sonuçta rahim ağzı kanserine ilerlemiş hücreler tespit edilirse kanserin yayılma düzeyine (evresine), hastanın yaşına, çocuğu olup olmadığına göre tedavi planlanır.

Tedavi cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi ile olabilir.

Cerrahi tedavi evreye bağlı olarak sadece rahim ağzının alınması ya da beraberinde rahim, yumurtalık ve komşu lenf bezlerinin alınması şeklinde olabilir.

Op. Dr. Esra Can BEYAZLI