Aşılama (İntrauterin İnseminasyon) Nedir?
Aşılama kadın yumurtalıklarının ilaçla uyarılıp yumurtalar çatladıktan sonra spermlerin özel solüsyonlarda yıkanıp, hızlı hareket eden iyi spermlerin konsantre olarak rahim içine verilmesi işlemidir.
Aşılama sonrası gebe kalma oranlarını bazı faktörler değiştirebilir. Spermlerdeki ağır sorunlar, kadın yaşı 35 yaşın üzerindeyse, endometriozis, tüplerde hasar varsa oranları düşürmektedir. İlk üç aşlama denemesinde yaklaşık oranlar deneme başına yüzde 15-20 arasındadır.Üç deneme sonrası gebelik elde edilmemişse tüp bebek tedavisine geçmek gerekmektedir. Çiftin özelliğine göre bazen aşılama önerilmez veya daha az
Aşılama Endikasyonları Nelerdir? (kimlere, hangi durumlarda yapılır?)
Yumurtlama tedavisi gören kadınlarda gebelik oranlarını arttırmak için aşılama yapılabilir. Hafif derecede sperm bozukluklarında, açıklanamayan kısırlık durumlarında, tüplerde tek taraflı ve hafif fonksiyon kayıplarında, endometriozis olgularında iyi yumurta rezervi varsa ve infertilite süresi kısaysa aşılama tercih edilebilir.
İleri kadın yaşında, yumurtalık kapasitesi düşük olanlarda ve kısırlık süresi uzun olanlarda, ağır sperm problemlerinde (hareketli sperm sayısı 5milyon altındaysa) aşılama ile gebelik şansı oldukça düşük olduğundan tüp bebek tercih edilmelidir.
Aşılama Tedavisi Öncesi Nelere Dikkat Etmelidir?
Hekim eşten detaylı tıbbi öykü alır ve muayene eder. İnfertilite tetkik ve nedenlerini ve aşılamanın uygunluğunu değerlendirir. Kadının muayenesinde herhangi bir enfeksiyon varlığı tesbit edilirse tedavi edilir. Transvaginal ultrason ile rahim ve yumurtalıklar incelenir, yumurtalık kapasitesi değerlendirilir. Hormon tetkikleri yapılabilir. Aşılama öncesi tüplerin açıklığını kontrol etmek için histerosalpingografi (HSG) -rahim filmi veya SİS (saline infusion sonohysterograghy) yapılmalıdır.
Aşılama öncesi kadının vaginal bölgeye herhangi bir krem veya losyon gibi maddeler uygulamamış olması gerekmektedir. Yine işlem öncesi 48-72 saat kadar cinsel perhiz uygulanmalıdır
Aşılama İşlemi Nasıl Yapılır?
Aşılama öncesi yumurtlama ilaçlarının kullanılması yumurta sayısı ve kalitesini arttıracağından başarı şansını arttırır. Yumurtlama ilaçlarına adetin 2.-3. günü başlanır ve 2-3 günde bir yapılan ultrasonografi ve gerektiğinde hormon tetkikleri ile yumurta olgunlaşması takip edilir. Yumurtalar olgunlaştığı zaman yumurtaları çatlatıcı iğne yaptıktan 24-36 saat sonra aşılama uygulanır. Aşılama oldukça basit ve hemen hemen hiç ağrısız, yalnızca birkaç dakika süren bir uygulamadır.
Jinekolojik muayene pozisyonunda vaginal bölgeye yerleştirilen muayene aleti ile rahim ağzı görüntülenir ve rahim ağzında geçirilen ince bir kateter yardımı ile hazırlanmış spermler rahim içine bırakılır.
Aşılama öncesinde dışa boşalma işlemiyle alınan menideki debritler, iltihap hücreleri, kötü şekilli, zayıf, ölü spermleri ortamdan uzaklaştırmak için sperm yıkama işlemi yapılır. Çeşitli sperm hazırlama yöntemleri mevcuttur. En sık kullanılan yüzdürme ve yoğunluk gradienti yöntemleridir.
Aşılama İşleminin Riskleri Var mıdır?
Aşılama işlemi sırasında genellikle ağrı duyulmaz. Hafif kasık ağrısı olabilir. Rahim enfeksiyonu çok nadir görülebilir. Sperm hazırlanırken yıkandığı için menideki bakterilerin çoğu uzaklaştırılmış olur ancak ne sperm ne de rahim ağzı tamamen steril bir duruma getirilemez. Aşılama sonrası şiddetli kasık ağrısı, vaginal akıntı ve uzamış kanama varsa enfeksiyon ihtimali akla gelmelidir.
Aşılama öncesi kullanılan yumurtlama ilaçları aşılama şansını arttırdığı gibi çoğul gebelik riskini de arttırmaktadır. Bu risk yaklaşık yüzde 20 dir. Takip sırasında 3-4 olgun yumurtadan daha fazlası gözlenirse çoğul gebeliği önlemek için aşılama iptal edilmelidir.
Aşılama Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?
Aşılama sonrası 15-20 dakika dinlenen kişi günlük hayatına sorunsuzca devam edebilir. Sonrasında bir iki gün süreyle adet ağrısına benzer bel ve kasık ağrısı, az miktarda vaginal kanama olabilir. Aşılama sonrası cinsel ilişkide bulunulmasında sakınca yoktur.
