FITIK, karın duvarındaki yırtıktan çıkan iç organların cilt altında bir şişlik oluşturmasıdır. Şişlik zaman zaman oluşur ve kaybolur. Ayağa kalkınca, öksürünce, ıkınma ile şişlik ortaya çıkar, sırt üstü uzanınca kaybolur. Yatınca şişliğin kaybolma nedeni, fıtık kesesi içindek organların karın içine geri dönmesidir. Karın duvarında şişliği yapan iç organlar sıklıkla bağırsaklardır. Fıtığın ilerleyen döneminde şişlik sürekli bir hal alır ve hasta rahatlamak için eli ile fıtığı içeri iter.
Karın duvarı fıtıkları doğumsal veya sonradan oluşan bir zayıf noktadan çıkar. Kasık fıtıkları, göbek fıtıkları ve göbek çevresi fıtıkları doğumsal olarak zayıf bir noktadan çıkan fıtıklara örnektir. Sonradan oluşan zayıf noktalar ise, ameliyat yerleridir. Daha önce ameliyat edilmiş yerde ortaya çıkan fıtıklara kesi yeri fıtıkları denir. Bu kişilerde karın içi basıncı ani olarak artıran ağır kaldırma, kronik kabızlık, öksürük, ıkınma, idrar zorluğu gibi durumlar mevcut fıtığın oluşumunu ve ortaya çıkışını kolaylaştırır.
Fıtık Neden Olur?
Karın duvarı fıtıklarının yaklaşık % 90’ı kasık fıtıklarıdır. Kasık fıtıkları daha çok erkeklerde görülür. Bazı kasık fıtıkları doğum sonrası kapanması gereken kasık kanalının kapanmaması veya yaşamın ilerleyen döneminde açılması sonucu ortaya çıkar (indirek fıtıklar). Bazı kasık fıtıkları karın adalesinin zorlanma sonucu yırtılması ile ortaya çıkarlar (direk fıtıklar). Göbek fıtıkları göbek çukuru içinden çıkan fıtıklardır. Göbek çukuru da, kasık kanalı gibi, karın duvarının doğumsal zayıf bölgelerinden birisidir. Göbek fıtıkları daha çok kadınlarda görülür. Göbek çevresi fıtıkları nispeten az görülür ve göbek fıtıkları gibi düşünmek gerekir. Kesi yeri fıtıkları daha önceden ameliyat olmuş kişilerde, kesi yerinin üstünde olur. Bütün karın duvarı fıtıklarının tedavisi cerrahidir.
Fıtık Tanısı:
Basit bir muayene ile her hekim karın duvarı fıtığını anlayabilir. Göbek ve kesi yeri fıtıklarının tanısı çok kolaydır. Hastaların da önemli bir kısmı kendilerinde fıtık geliştiğini fark ederler. Göbeğin içinden çıkan fındık büyüklüğünde şişlik zaman zaman da ağrı yapabilir. Kesi yeri fıtıkları ise, daha önce ameliyat geçiren kişilerde, ameliyat izinin hemen üstünde oryaya çıkar. Fıtığın oluşturduğu şişlik çok tipik ayağa kalkınca veya karın içi basıncı arttıran manevralarla belirginleşirken, sırt üstü yatmakla, kaybolur. Göbek ve kesi yeri fıtıkları, bazı hastalarda karın ağrıları ve şişkinlik yapabilir. Yemeklerden sonra ortaya çıkan bu ağrılar kramp şeklinde ancak hafif şiddette olup bazen de kabızlık yapabilir. Bütün bu yakınmalar barsakların fıtık kesesi içinde zaman zaman geçici sıkışmasıyla ortaya çıkar. Daha çok sporcularda veya atletik yapılı kişilerde henüz başlangıç aşamasındaki kasık fıtıkları, şişlik olmaksızın kronik ağrı ile ortaya çıkabilir: nokta fıtığı. Bu durumda hastaya kasık bölgesine ultrasonografi ile bakıp barsakların fıtık kanalına girip girmediği ve ağrıya neden olacak başka bir patoloji olup olmadığı araştırılabilir. Sporcularda görülen adale yırtıkları da ağrılı nokta fıtıklarıdır ancak ultrasonografi burada yeterli olmaz, sporcu fıtıklarının tanısı için MR tetkiki gerekir.
Kimlerde görülür:
Fıtıklar her yaştan kadın ve erkekte görülebilir. Yeni doğan çocuktan ileri yaştaki kişilere kadar herkes de görülebilen bir hastalıktır fıtık. Tüm fıtıkların % 90’ı kasık fıtıklarıdır. Göbek ve kesi yeri fıtıkları geri kalan %10’luk kesimi oluşturur. Kasık fıtıkları erkeklerde, göbek fıtıkları kadınlarda daha sık görülür. Gebelik dönemi kadınlarda göbek fıtığının ortaya çıkmasını tetikler. Laparoskopik ameliyatlardan sonra görülen trokar yeri fıtıkları da bir çeşit kesi yeri fıtığıdır. Fıtık, egzersizle, kilo vermekle veya ilaç tedavisi ile yok olmaz. Fıtıklar kendi hallerine bırakılmakla düzelmez. Fıtık tanısı konduktan sonra en kısa sürede onarılması iyi olur. Gebelik dönemi göbek fıtığının ortaya çıkmasını tetikler.
Fıtık Riskleri:
Tedavi edilmemiş fıtıklar, barsak düğümlenmesi ve sonraki aşamada da barsak gangrenine yol açar. Boğulma nedeni, barsağın kendi etrafında dönüp fıtık kanalına sıkışmasıdır. Bunun fark edilmediği hallerde ise, kan dolaşımı bozulan barsaklarda gangren olur ve basit bir fıtık hastalığı acil ameliyat gerektiren çok ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca boğulmuş kasık fıtığı erkeklerde testislerin de zarar görmesine neden olabilir.
Fıtığın tedavisi:
Fıtığın bilinen tek tedavi yöntemi cerrahidir. Fıtık bağı kullanımı gibi yaklaşımlar yanlıştır ve önerilmemektedir. Fıtığa neden olan karın duvarındaki fiziki bir durum olan yırtığın, yine fiziki olarak kapatılması tek çaresidir. Bazı hastalar fıtık bağı veya korse kullanmakla biraz rahatladıklarını hissedebilir ancak bunlar fıtığın tedavisine katkı sağlamaz, fıtığın oluşturduğu olası risklerden de korumaz.
FITIK TEDAVİSİ OLAN BİR HASTALIKTIR ve FITIĞIN TEDAVİSİ AMELİYATTIR. ÖNEMLİ OLAN AMELİYATIN GECİKMEDEN ZAMANINDA YAPILMASIDIR.
OP. DR. İLHAN AYDIN
