Gestasyonel diyabet veya diğer adıyla gebelik şekeri, gebeliğe bağlı olarak kan şekerinin yükselmesidir. Yemek yediğinizde kan şekeri artar ve pankreastan salgılanan insülin kandaki glukozu toplayıp hücrelere götürür. Hücreler şekeri yakıt olarak kullanırlar ve kandaki şeker miktarı düşer. Gebelik döneminde ise özelliklte 24. haftadan sonra plasentadan salgılanan hormonlar insülinin etkisini azaltır. Buna bğlı olarak bazı gebelerde kandaki şeker miktarı yüksek kalır. Buna gebelik şekeri denir. İyi yönetilmeyen gebelik şekeri hem anne hem de bebek için olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Risk faktörleri nelerdir?
- Fazla kilo veya obezite,
- Hareketsiz bir yaşam tarzı,
- Daha önceki gebeliklerde gestasyonel diyabetin çıkması,
- Polikistik over sendromu
- Yakın aile bireylerinde diyabet öyküsünün olması,
- Önceki gebeliklerde yüksek doğum ağırlıklı bebek dünyaya getirmek,
- Irk- Siyahi, İspanyol, Amerikan ve Asyalı kadınlarda gestasyonel diyabet daha fazla görülür.
Neden bazı gebelerde gestasyonel diyabet olup diğerlerinde olmadığı hala bir araştırma konusudur. Örneğin fazla kilolu bir kadında gestasyonel diyabet çıkmayabilirken normal kiloda bir gebe kadında gestasyonel diyabet görülebilir.
Belirtileri nelerdir?
Yüksek kan şekerinin belirtileri şöyledir:
- Artmış susuzluk hissi
- Sık idrara çıkma
- Ağız kuruluğu
- Yorgunluk
Gestasyonel diyabet her zaman bu semptomları vermez veya bu semptomlar bazen sağlıklı bir gebelikte de gelişebilir. Bu nedenle bu semptomlara sahipseniz doktorunuza danışmanız en sağlıklısı olacaktır.
Bebek Üzerindeki Olası Etkileri
Yüksek Doğum Kilosu: Anne karnında yüksek şekere maruz kalmak bebeğin fazla kilo almasına neden olur. Normalden büyük bebeklerin doğum kanalından geçmesi zor olduğundan bebeğin doğumda zarar görme ihtimali gelişir ve sezaryen riski artar.
Erken Doğum Riski: Kan şekerinin yüksek olması, bebeğin vaktinden önce doğmasına sebebiyet verebilir veya bebek büyükse erken doğum gerektirebilir.
Solunum Güçlüğü: Gebelik şekeri ile erken doğan bebeklerde respiratuvar distres sendromu yani solunum güçlüğü görülebilir.
Hipoglisemi (düşük kan şekeri): Gestasyonel diyabeti oan annelerin bebeklerinde doğumdan hemen sonra kan şekeri düşük seyredebilir.
Obezite ve Diyabet Riski: Gebelik şekeri olan annelerin bebekleri ileriki yaşlarına geldiğinde obezite ve tip 2 diyabete daha yatkın olurlar.
Ölü Doğum: Tedavi edilmemiş gebelik şekeri bebeğin ölü doğmasına veya doğumdan hemen sonra ölmesine sebebiyet verebilir.
Anne Üzerindeki Olası Etkileri
Yüksek Tansiyon ve Preeklemsi: Gestasyonel diyabet annenin tansiyonunu yükseltebilir veya gebelikte ortaya çıkan, annenin tansiyonunun artmasına yol açan, hem annenin hem de bebeğin hayatını tehtid eden preeklemsi görülme riski artar.
Sezaryen Doğum: Gebelik şekeri sezaryen doğum olasılığını artırır.
Tip 2 Diyabet: Eğer annede gebelik şekeri çıktıysa daha sonraki gebeliklerinde de gestasyonel diyabet tanısı alması ve ileride tip 2 diyabete yakalanma riski yüksektir.
Nasıl Saptanır?
Gebeliğin herhangi bir döneminde ortaya çıkabilmekle beraber genellikle 2. ve 3. trimestirde saptanır. Risk taşıyan gebelere oral glukoz tolerans testi (OGTT) veya diğer adıyla şeker yüklemesi yapılarak tanı koyulur. Bazı anneler OGTT testinde fazla şeker alımından kaynaklı endişeler yaşayabilmektedirler fakat bu miktar bir seferliğe mahsus olmakla beraber bebeğe zarar vermezken, tanı konulmamış gebelik şekeri, bebeğin hayatını ciddi şekilde tehtid eder. Bu nedenle OGTT’den kaçınmaya gerek yoktur.
Nasıl Tedavi Edilir?
Gebelik şekeri tıbbi beslenme tedavisi ve düzenli egzersiz ile büyük ölçüde kontrol altına alınabilmektedir. Şeker ölçüm cihazı edinerek tedavinin kan şekeriniz üzerindeki etkisini takip etmeniz istenir. Yüksek kan şekerinin kontrol altına alınamadığı durumlarda insülin tedavisi gerektirebilir.
Gestasyonel Diyabet Nasıl Önlenebilir?
Sağlıklı beslenmek, fiziksel olarak aktif bir yaşam sürmek, gebeliğe ideal bir kilo ile başlamak veya gebelik boyunca önerilenden fazla kilo almamak gestasyonel diyabet ihtimalini azaltabilir.
Uzman Diyetisyen Beyza GEÇER
