ERKEK KAYNAKLI İNFERTİLİTE
Döllenme kadın yumurtası ile erkek üreme hücresi olan spermin birleşmesi ile başlar ve bunun tetiklediği hücre bölünmeleri ile embriyoya ilerler. Ejakulasyon sırasında vajinaya boşalan menide sperm hücresinin sayısı, hareket kabiliyeti ve yapısal özellikleri, kalitesi, DNA hasarı, genetiği döllenme oranı ve embriyo oluşumunu ve kalitesini önemli oranda etkiler.Sperm hücreleri testislerde üretilip olgunlaşır ve salgı bezlerinin ürettiği spermin hareket ve dölleme becerisini arttırıcı, kayganlık enerji verici bazı maddelerle beraber ilişki sırasında vajinaya boşalır. Her, bir milyon spermin sadece birkaç tanesi kuyruk hareketleri ile rahime ve oradan döllenmenin gerçekleştiği fallop tüplerine ilerler ve kadın yumurta hücresi ile karşılaşır.İnsanlarda döllenme oranı çok yüksek değildir. O nedenle spermin yumurtayı dölleyebilecek bu aşamaları geçebilmesi için sayı ve hareket kabiliyeti yeterli olmalıdır.
ERKEK İNFERTİLİTESİ NASIL DEĞERLENDİRİLİR?
İnfertil çiftlerde spermiogram testi yapılarak meni ve spermin özellikleri değerlendirilir.Son ilişkiden 2-5 günlük cinsel perhiz arası bir günde dışa boşalma ile steril kaba alınan meni laboratuvarda bir dizi işlem sonrasında ayrıştırılır.Özel sayma teknikleri ile sperm hücre sayısı, hareketi, şekli, menideki diğer hücreler (enfeksiyon hücreleri ) meni miktarı, asiditesi, akışkanlığı değerlendirilir.
Sperm değerlendirmesi (spermiogram) sonuçları nedir?
Normospermi Sperm hücreleri tüm kriterler açısından sağlıklıdır. Sperm sayısı 15 milyon/ml olmalıdır. Sayılan her yüz spermde oransal olarak % 31-34 ü hareketli, şekil yapı açısından %3-4 ü normal ve %55-63 oranında canlılık olmalıdır.
- Azospermi meni içeriğinde canlı sperm hücresi saptanmaması durumudur.
- Oligospermi Spermin sayısıca az olmasıdır.
- Hafif oligospermi de sayı 10-15milyon/ml de orta 5-10 milyon/ml de ağır oligospermide ise sayı 5milyon/ml ve altındadır.
- Astenospermi Sperm hareketliliğinin yetersiz olmasıdır.
- Teratospermi Spermlerde yüksek oranda yapısal, şekilsel bozukluklar vardır. Normal şekle sahip sperm hücresi oranı azalmıştır.
OLİGOASTENOSPERMİ, OLİGOASTENOTERATOSPERMİ NEDİR?
Bazen birkaç problem bir arada bulunabilir. Oligoastenospermide spermin hem sayısal hemde hareket kabiliyeti yeterli değildir.
Oligo asteno teratospermide ise sayı, hareket yapı problemleri bir arada görülür.
OLİGOSPERMİ ,OLİGOASTENOSPERMİ NEDENLERİ NELERDİR?
Varikosel, hormonal bozukluklar, geçirilen enfeksiyonlar, cinsel boşalma sorunları, inmemiş testis (erken dönem 2 yaşa kadar tedavi edimediyse), kromozom hastalıkları, sistemik hastalıklar (çölyak hastılığı vs), geçrilmiş kasık fıtık operasyonları, vücudun uzun süreli olarak kimyasallara maruz kalması (boya madderi, ağırmetaller tarım ilaçları) kontrolsüz hormon kullanımları, ısı, sigara, aşırı alkol tüketimi, aşırı kilo, depresyon en belirgin sebeblerdir.
TEDAVİ YAKLAŞIMLARI NELERDİR?
Sperm problemlerinde tedavi nedeni ortadan kaldırmaya yöneliktir.Nedeni saptayabilmek için ayrıntılı muayene, hormonal testler (FSH, LH, TESTESTERON, PROLAKTİN vs.). Testis ultrasonografisi, kromozomal testler, Y kromozomu delesyonları, DNA hasarının ölçen bazı oksidatif stres testleri yapılabilir, sonrasında tedavi programlanır.
Varikosel operasyonu gradine göre yapılabilir. %40 oranında kişide düzelme görülebilir.
Hormonal problem saptandıysa hormone regüle eden ilaçlarla düzeltilebilir.
Kimyasallar, kullanılan kontrolsüz hormonlar, ilaçlar, sigara kesilmelidir. Beslenme düzenlenmeli kilo kontrolü sağlanmalıdır. Testisleri sıcağa maruz bırakan iş ortamı, kıyafetler (çok sıkı sıcak tutucu olmamalı) çok uzun süre oturma kontrol edilmelidir.
Antioksidan ve esansiyel yapı proteinleri içeren besin takviyeleri bazen kişisel faydalar sağlayabilir. Ancak tüm bu tedavilerin başarı oranları kişisel farklılıklar göstermektedir. Tedavi ile başarılı olunamayan, infertilite süresi uzun olan, ek olarak kadına ait rezerv azlığı yaş gibi problemlerin de olduğu ve ağır sperm problemlerinde tüp bebek (mikro enjeksiyon) tercih edilir.
AZOSPERMİ TEDAVİSİ
Tüp bebek mikoenjeksiyon planlanır.Sperm TESE (TESTİKÜLER SPERM EKSTRAKSİYONU) ile testisten cerrahi yöntemlerle farklı bölgelerinden doku örnekleri anestezi altında alınır. Bu biyopsilerden labaratuvarda sperm izole edilir.
MikroTESE yönteminde testis dokusundan mikroskop altında mikrocerrahi ile sperm arama işlemi yapılır.
TESA (testiküler sperm aspirasyonu) testislere yerleştirilen bir iğne yardımı ile local anestezi altında meninin aspire edilmesidir. Testis boşalma kanallarında tıkanık veya boşalma problemlerine bağlı azospermi de tercihen uygulanabilir
2-3 saat istirahat sonrası bölge iyi komprese edilmiş olarak işlem sonrası kişi taburcu edilir.
Doktorunuzla artı ve eksilerini değerlendirerek varacağınız karar doğrultusunda tüp bebek tedavi öncesi işlemler yapılıp sperm eldesi durumunda dondurulur. Ya da tüp bebek tedavisine başlanıp yumurta toplama işlemi öncesinde TESE yapılır, sperm elde edildiğinde aynı gün yumurta toplanıp mikroenjeksiyon yapılır. Kalan spermler dondurulabilir. Erkek infertilitesinde tüp bebek mikroenjeksiyon yöntemile birkaç sperm bulunması durumunda bile başarılı sonuçlara ulaşılabilir.
