Guatr, tiroid bezinin büyümesidir. Guatrı bulunan bir kişinin tiroid hormonu seviyesi normal olabileceği gibi, ihtiyaçtan yüksek (hipertiroidzm) ya da az (hipotroidizm) oranda tiroid hormonu üretilebilir. Boynun alt kısmında (adem elmasının altında) bulunan, kelebek şeklindeki tiroid bezi normalden fazla büyürse kişi guatr demektir. Guatr genellikle ağrılı bir sağlık sorunu olmamakla birlikte, aşırı büyüyen tiriod bezi yutkunmayı güçleştirebilir ve öksürüğe neden olabilir. Bazı hastalarda guatr günlük hayatı etkilemez ve tiroid bezindeki şişlik dışardan bakıldığında fark edilmez.
Guatr Belirtileri
Tiroid bezi çok fazla büyürse, boyunda meydana gelen şişlik bariz biçimde guatra işaret eder. Bezin büyümesi nedeniyle, boyun bölgesinde aniden meydana gelen şişlik ya da şişlikler oluşabilir. Bu şişlikler cilt yüzeyinde belirgindir ve tıraş olurken, makyaj yaparken fark edebilirsiniz. Şişliğin boyutları, küçük bir şişlikten, boynun alt bölgesinin tamamen şişmesine kadar değişebilmektedir. Nadir durumlarda, aşırı şişen tiroid bezi soluk borusuna baskı yaparak nefes alıp vermeyi güçleştirebilir. Aynı baskı sonucu öksürük, hırıltılı nefes alıp verme ve yutkunma güçlüğü meydana gelebilir. Ancak bu aşırı durumlar öncesinde, şişliği fark ederek bir uzmana gitme ihtiyacı duyarsınız ve doktorunuz tiroid bezinin bu tehlikeli durumlara yol açmaması için gereken müdahaleyi yapacaktır.
Diğer Belirtiler: Guatrın diğer belirtileri arasında; kalp çarpıntısı, gözlerin şişmesi, titreme, ishal, mide bulantısı, kusma, terleme bulunmaktadır.
Guatr Teşhisi Nasıl Yapılır?
Doktor fiziksel muayene sırasında, parmak uçlarıyla boyun bölgesini kontrol eder. Bu muayene sırasında şişen tiroid bezi tespit edilebilir. Elle hissedilemeyen guatr için ve tiroid hormonu üretiminin ne seviyede olduğunu belirleyebilmek için kan testi yapılır. Tiroid bezinde meydana gelen şişlikte ve çevresinde kanserli bir tümör olup olmadığının belirlenebilmesi için tiroid taraması ve tiroidin ultrason filmi kullanılır. Bu film ve taramada nodüller bulunursa bu nodüllerden örnek alınarak (biyopsi) laboratuvar ortamında incelenir ve tiroid kanseri aranır.
Guatr Neden Oluşur?
İyot eksikliği: İyot eksikliğinde ve gebelikte vücudun artan hormon ihtiyacı sonucunda guatr meydana gelebilir. İyot eksikliğinden meydana gelen guatr endemiktir; yani bölgeye özgüdür. Ülkemizde iyot tüketimi az olduğu için guatr sık görülmektedir.
Hipertiroidi: Tiroid hücrelerine karşı oluşan antikorlar, tiroid bezini aşırı hormon yapması için uyarır ve bu uyarı tiroid bezinin büyümesine neden olur.
Hipotiroidi: Bu rahatsızlık nedeni ile tiroid bezinin hormon üretimi azalır. Bunun neticesinde, tiroid bezi daha fazla hormon yapımı için uyarılır. Bu uyarı da bezin büyümesine yol açar.
Nodül: Tiroid bezi, bazen nodül yüzünden de büyüyebilir. Nodül içeren guatrlara nodüler guatr denir.
Tiroid Kanseri: Tiroid kanseri de tiroid bezinin içinde bir şişlik meydana getirir.
Tiroid bezi iltihabi: Bezde bulunan iltihap da tiroid bezini büyütür.
Guatr Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tiroid bezinin büyüklüğüne ve tiroid hormonu seviyesine göre farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Tiroid bezinin hormon tedavisiyle küçülmesi için bazı ilaçlar bulunmaktadır. İyot eksikliği nedeniyle oluşan guatr tedavisinde iyot ve potasyum takviyesi yapılabilir. Tiroid bezinin küçültülmesine yönelik olarak radyoaktif iyot tedavisi kullanılabilir. Bu yöntem tiroid bezinin aşırı hormon ürettiği durumlarda tercih edilmektedir. İlaçlarla küçültülemeyen tiroid bezi ilerleyen aşamalarda tiroidektomi adı verilen ameliyatla çıkarılabilir.
OP. DR. İLHAN AYDIN
