Hamile Kalmadan Önce Yapmanız Gerekenler

Sağlıklı hamilelik süreci, hamilelik öncesinde başlar. Bu prensibe göre hamile kalmayı planlayan her kadın bu süreçte sağlığını korumalı ve gerekli tedbirleri önceden almalıdır. Örneğin; bazı yiyecekler, alışkanlıklar ve ilaçlar hamile kalmadan önce kullanılsa bile bebeğe zarar verme potansiyelleri vardır. Aynı zamanda diyabet gibi bazı kronik hastalıkların da hamilelik öncesinde tespit edilerek gerekli tedavinin düzenlenmesi hamilelik sürecinin konforlu geçirilmesi açısından oldukça önemlidir. Bu makalede gelecekteki hamileliklerin planlı ve sağlıklı olduğundan emin olmak için küçük ipuçlarından bahsedeceğiz.

Ülkemizde “gebelik öncesi ve gebelik döneminde yetersiz, dengesiz beslenme ve yetersiz sağlık bakımı”, anne ve bebek ölümlerinde önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye’de her yıl yaklaşık 1 milyon 400 bin doğum gerçekleşmektedir ve kabaca bu sayının yarısını plansız gebelikler oluşturmaktadır. Gebelik öncesi ve gebelik döneminde yetersiz ve dengesiz beslenme, anne ve bebek ölümlerine yol açan birçok sağlık sorununu beraberinde getirmektedir. Aynı zamanda Türkiye’de yetersiz beslenmeye bağlı gebeliklerin %58’inde demir eksikliğine bağlı kansızlık görülmekle beraber her yıl çeşitli nedenlere bağlı olarak 158 bin erken doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebek dünyaya gelmektedir. Uzmanlar her ne kadar erken doğumun nedenleri ve nasıl önleneceği hakkında araştırmalar yapıyor olsa da, kadınların hamile kalmadan önce sağlıklı olmaları gerektiği konusunda hemfikirdirler. Sizler de hamilelikten önce sağlık sorunları ve olası riskler konusunda harekete geçerek, kendinizi veya bebeğinizi etkileyebilecek sağlık sorunlarının önüne geçebilirsiniz.
Hamilelik yalnızca kadınları ilgilendiren bir süreç olmaması sebebiyle eşlerin de hamilelik planlayan kadınlar gibi en az 3 ay öncesinden hamilelik sürecine hazırlanması gerekmektedir.

Gebelik sürecimizin sağlıklı geçmesi açısından gebelikten en az 6 ay önce sigarayı bırakmalı, sağlıklı bir kiloya ulaşmalı veya varsa kullandığınız ilaçları gebeliğe uygun şekilde düzenlemeliyiz.

Gebelik öncesi sağlık için yapılması gereken en önemli 5 şey:

1) Bebeğinizin beyin ve omurgasında oluşabilecek bazı doğumsal kusurların riskini azaltmak için günlük 400 mikrogram folik asit almaya başlamanız gerekmektedir. Aynı zamanda önceki gebeliğinde nöral tüp defekti dediğimiz bazı sinir sistemi kusurlu bebek hikâyesi olan, epilepsiye bağlı ilaç kullanan, folik asit metabolizma bozuklukları bulunan (MTHFR mutasyonları), diyabet hastaları veya aşırı kilolu gebeler standart dozdan daha fazla miktarda folik asit almalıdırlar.
2) Sigara ve alkol kullanımı bırakılmalıdır.
3) Gebeliği etkileyebilecek veya gebelikten etkilenebilecek bazı hastalıklardan astım, diyabet, epilepsi, diş hastalıkları varsa kontrol altında olduğundan emin olunmalı ve kullanılan ilaçlar gebelikte kullanılabilecek ilaçlarla değiştirilmelidir.
4) Hastalıklardan korunmak için yapılan aşılarınızın tam ve eksiksiz olduğundan emin olunmalıdır.
5) Son olarak evde ve iş yerinizde size ve ileride hamilelik sırasında bebeğinize zarar verecek kimyasal toksik maddelerden uzak durmalısınız ve iş yerinizi buna göre düzenlemelisiniz.

Gebelik öncesi doktor kontrolü gerekmekte midir? Sorusunun cevabı “evet” olmakla beraber bu kontrol; doktorunuza aklınızdaki her şeyi sormak için mükemmel bir zamanlamadır. Gebelik öncesi kontrolde neler yapılacağından bahsetmek gerekirse; öncelikle cinsel yaşam, adet düzeniniz, kullandığınız korunma yöntemleri ve etkileri sorgulanır, Smear testi alınır ve bazı enfeksiyonlar için kontroller yapılır. Bu muayene sırasında doktorunuza sağlığınızla ilgili problemleri, kullandığınız reçeteli veya bitkisel ilaçları söylemekten çekinmeyin. Çalıştığınız yer ve yaptığınız iş bizler için önemlidir. İş yerinde veya yaşadığınız yerde gebeliğe zarar verecek toksik maddelerden ve radyasyondan uzak durmanız önemlidir. Hamile kalmadan önce ideal vücut ağırlığınıza ulaşmak iyi bir fikirdir. Sigara, alkol ve yasa dışı kullanılan maddeler bebeğe daha ilk günden itibaren zarar vereceği için gebelik öncesi bu maddelerin kullanımını bırakmanız önemlidir.

Sağlıklı bir gebelik süreci için egzersiz yapılmalı ve bu sürece gebelik öncesi dönemden başlanmalıdır. Sağlıklı ve iyi kalitede beslenme hem sizin sağlığınız hem de ilerde bebeğiniz için önem arz etmektedir. Yenilebilecek gıdalar taze ve temiz olmalıdır. Lif, kalsiyum bakımından zengin beslenme barsak problemlerinizi çözmenize yardımcı olur. Gebelik ve öncesi dönemde yediğimiz ürünlerin sağlıklı olmasına özen göstermeli, ısıl işlem görmemiş et, süt ve balık ürünlerinin tüketiminden kaçınmalısınız. Olası bir enfeksiyondan korunmak için sebze ve meyveleri iyice yıkamalı ve doktorunuz önermediği sürece bitki çaylarının tüketiminden kaçınmalısınız. Günde 200 miligrama kadar kafein (2 fincan kahve) tüketilebilmekle beraber çikolata ve bazı hazır gıdalarda da kafein olduğu akılda tutulmalıdır.
Tüm bu süreçleri geçtikten sonra artık vücudunuz gebelik için hazırdır. Önemli olan şudur ki; 12 ay içerisinde çiftlerin %85’i, 24 ay içerisinde de çiftlerin toplamda %90’ında gebelik oluşmaktadır. 35 yaşının altında iseniz, sizin ve eşinizin bilinen bir sağlık sorunu yok ise kendinize “ben gebe kalamıyorum” cümlesini kullanmadan önce korunmasız bir şekilde 12 aylık süreci geçirmek uygun olacaktır.

Unutulmamalıdır ki, sağlıklı bebekler sağlıklı annelerden dünyaya gelmektedir. Bu nedenle gebelik öncesi dönemde hekiminizden danışmanlık almanız ve olası sağlık sorunları çözüldükten sonra gebe kalmanız siz ve gelecekteki bebeğiniz için oldukça önemlidir.

Op. Dr. Aycan KOPUZ